Έχε γεια, Παναγιά

Στον Γαλατά ψιλή βροχή και στα Ταταύλα μπόρα

βασίλισσα των κοριτσιών είναι η Μαυροφόρα.

Έχε γεια, Παναγιά, τα μιλήσαμε

όνειρο ήτανε, τα λησμονήσαμε.

Στο Γαλατά θα πιώ κρασί, στο Πέρα θα μεθύσω,

και μέσ'απ'το Γεντί Κουλέ κοπέλα θ'αγαπήσω.

Έχε γεια, Παναγιά, τα μιλήσαμε

όνειρο ήτανε, τα λησμονήσαμε.

Γεντί Κουλέ και Θεραπειά, Ταταύλα και Νιχώρι,

αυτά τα τέσσερα χωριά'μορφαίνουνε την Πόλη.

Έχε γεια, Παναγιά, τα μιλήσαμε

όνειρο ήτανε, τα λησμονήσαμε.

                                                                                             Παραδοσιακό τραγούδι

" Η κοσμική ζωή στο Πέρα ήταν παράδεισος."

                                                                                         Μαρία Ιορδανίδου, Λωξάντρα

" Την τελευταία λέξη της μόδας και της καλοπέρασης κουβαλούσε τότε στο Πέρα από τη Δυτική Ευρώπη το Orient Express..."

                                                                                                                 Μαρία Ιορδανίδου, Tου κύκλου τα γυρίσματα 

"Έκανα έναν περίπατο μετά το πρωινό"μου είπε απολογητικά. "Όπως και νάχει αυτά εδώ τα μέρη μου είναι γνωστά. Ωστόσο το Πέραν άλλαξε, δυσκολεύτηκα να το γνωρίσω.... Τι ξέρετε για το Πέραν;"

"Οι ξένοι το λένε Πέραν και οι Τούρκοι Μπέιογλου."

"Σκεφτήκατε ποτέ γιατί λέγεται έτσι; Ο Αλβίζε Γκρίττι, γιος του δόγη της Βενετίας στην οθωμανική πρωτεύουσα και ο Ιμπραήμ, που ήταν Έλληνας από την Πάργα, ήταν οι καλύτεροι φίλοι του διαδόχου Σουλεϊμάν. Ο Αλβίζε Γκρίττι είχε ένα αρχοντικό στο Πέραν. Και ήταν γιος ενός άρχοντα, του Αντρέ Γκρίττι. "(Μπέιογλου σημαίνει "του γιου του μπέη", δηλαδή του γιου του άρχοντα).

... Στον τόπο που είχε πάρει το όνομά του από τον γιο του πρέσβη της Βενετίας, το Μπέιογλου, κανείς από τους περαστικούς δε σήκωνε το κεφάλι να παρατηρήσει τα εξαιρετικά γλυπτά που στόλιζαν τα κτίρια καθώς διέσχιζε τη "Μεγάλη Λεωφόρο του Πέραν", τη σημερινή λεωφόρο Ιστικλάλ. Το πλήθος των νέων με τα σκουρόχρωμα ρούχα βάδιζε σκυφτό ανάμεσα στις μυρωδιές του κεμπάπ, των τοστ, του λαχματζούν."

                                                                                               Ζουλφί Λιβανελί, Σερενάτα

" Κατ' αυτόν η Ιστικλάλ, όσο κι αν υποδυόταν την τουριστική, δεν έπαυε να είναι ο δρόμος τον οποίο ουδείς σεβάστηκε ιστορικά. Ούτε καν οι ξένοι και οι "γκιαούρ", οι άπιστοι -όσοι δηλαδή δεν ανήκαν στον μουσουλμανικό πληθυσμό _, που τον 19ο αιώνα σήκωσαν στο Πέρα κτίρια νεογοτθικά, αντάξια των ευρωπαϊκών μητροπόλεων. Η πρώτη "κομψή" ασέβεια.

     " Δεν σεβάστηκαν τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή αρχιτεκτονική. Έχτισαν εντυπωσιακά παλάτια με βάση συχνά μια ιδιότυπη αρ-νουβό." Ο Σελίμ πήρε φόρα και έλουσε με πλούσια κοσμητικά επίθετα τους πολιτικούς και τον άθλιο όχλο που παρακινήθηκε να ασεβήσει και να ρημάξει τις περιουσίες των Ρωμιών και των Αρμενίων τον Σεπτέμβρη Του 1955. " Σήμερα εκ νέου η ασέβεια, με καταλυτικά τουριστικό τρόπο, γίνεται αποδεκτή", μου είπε αναψοκοκκινισμένος. "Έρχονται οι ξένοι να χαρούν ένα τσιρκοειδές νεκροταφείο και να επισημάνουν πόσα φρέσκα κεφάλια με μαντίλα προστέθηκαν στα ήδη υπάρχοντα."

                                                                                          Γιάννης Ξανθούλης, Κωνσταντινούπολη: Των ασεβών μου φόβων

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

   "  Στις 6 του Δεκέμβρη 1870 έγιναν τα εγκαίνια της σιδηροδρομικής συγκοινωνίας του Μακροχωριού με το Σιρκετζί της πρωτεύουσας σε 36 λεπτά και θυμάμαι πως κάθε τόσο έφερναν καινούρια βαγόνια με αφάνταστα κομφόρ για την εποχή και εντελώς ευρωπαϊκή πολυτέλεια.

      Με το τραίνο αυτό με συχνότατες διαδρομές και αυστηρό δρομολόγιο πήγαιναν οι άνδρες στις δουλειές τους, οι γυναίκες στα καταστήματα στην Πόλη και το Πέραν για τα ψώνια και τα λούσα τους, τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, στα σχολεία του Πέραν:Ζάππειο, Ζωγράφειο, Λύκειο Χατζηχρήστου και του Φαναριού:Μεγάλη του Γένους Σχολή, Ιωακείμειο..."

                                                                                                                  Ελένη Χαλκούση, Πόλη, αγάπη μου

"Σε πέντε λεπτά της ώρας είστε από το Γαλατά στο Πέραν. Εντελώς διαφορετικό εδώ το κλίμα.

     Ακατοίκητο κατά τους βυζαντινούς καιρούς.

     Πέρα, έλεγαν, όταν αναφέρονταν σ'αυτό. Του έμεινε το όνομα. Μπέιογλου η επίσημη ονομασία του. Ιστικλάλ Τζαντεσί ο κεντρικός του δρόμος. Ίσιο Δρόμο ή Μεγάλη Οδό του Πέραν την ονομάζαμε.

     Δημιούργημα μεταβυζαντινό το Πέραν, έγινε κέντρο χριστιανικό, ελληνικό και ευρωπαϊκό. Προέκταση της Ευρώπης στην Τουρκία. Ελάχιστοι τότε οι Τούρκοι. Προτιμούσαν αυτοί το καθαυτό Βυζαντιο.

     Στο Σταυροδρόμι οι πρεσβείες, πριν μεταφερθεί η πρωτεύουσα στην Άγκυρα. Εκεί τα θέατρα.

     Ούτε στη φαντασία των παλιών Αθηναίων τα εμπορικά του Ίσιου Δρόμου. Ελληνικά τα περισσότερα. Δεν απομένουν (το 1971) παρά πέντε.

     Ελληνική η τρέχουσα γλώσσα, τότε που είχαμε στην Κωνσταντινούπολη 400.000 Έλληνες. Ευρωπαίοι και Λεβαντίνοι οι υπόλοιποι.

                                                                                                    Παύλος Παλαιολόγος, Ο Γαλατάς, το Πέραν