"Πολυσύχναστο και πολύβουο προάστιο σήμερα, "στέκι" της νεολαίας της Πόλης, το άλλοτε Μεσάχωρο των Ρωμιών, και Ορτάκιοϊ τώρα των Τούρκων... είναι άγνωστο γιατί ονομάζεται "μεσαίο χωριό" από Ρωμιούς και Τούρκους, αφού δεν βρίσκεται στο μέσο του Βοσπόρου. Σήμερα είναι συνδεδεμένο με την πρώτη γέφυρα του Βοσπόρου, που περνά από το βόρειο άκρο του.

Τα διάφορα κέντρα διασκέδασης που γεμίζουν σήμερα το προάστιο χρονολογούνται στα πολύ πρόσφατα χρόνια, αφού μόλις πριν από μια δεκαετία περίπου οι τουρκικές αρχές εφάρμοσαν ένα πρόγραμμα ανάπτυξης" του Ορτάκιοϊ, με κύριο άξονα την αποκατάσταση διατηρητέων κτηρίων. Φαίνεται ότι στο Ορτάκιοϊ υπήρχε μια κάποια παράδοση στον τομέα αυτό. Σύμφωνα με τον Εβλιγιά Τσελεμπή στα χρόνια του "ο τόπος ήταν γεμάτος από απίστους και εβραίους και υπήρχαν διακόσια μαγαζιά, μεγάλος αριθμός των οποίων ήταν καπηλειά"

Στο κέντρο ακριβώς του χωριού καταλαμβάνει τον ορίζοντα ο ογκωδης ναός του Αγίου Φωκά.

Το προς τα πάνω μέρος του Ορτάκιοϊ, σημειώνει ο Σκαρλάτος Βυζάντιος, "κατοικούμενον υπό Αρμενίων, εχόντων και μίαν μεγάλην εκκλησίαν, είνε καθάριον και ευήνεμον, και έχει και περιπάτους ευαρέστους". Στις μέρες μας, ενάμιση αιώνα μετά τις παραπάνω διαπιστώσεις, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στο βοσπορινό προάστιο, σίγουρο είναι όμως ότι η αρμενική κοινότητα του χωριού είναι η μόνη από όλες τις μειονοτικές ομάδες που δίνει στον επισκέπτη την αίσθηση ότι συνεχίζει να είναι ζώσα και υφιστάμενη.

Φαίνεται ότι στα παλιότερα χρόνια υπήρχε και καθολική παροικία.

Πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι στο πολύχρωμο μωσαϊκό που συνέθετε άλλοτε την κοινωνία του Ορτάκιοϊ, περιλαμβανόταν μια ακόμη εθνικοθρησκευτική ομάδα της Πόλης, οι Βούλγαροι.

Όταν αναφερόμαστε στο Ορτάκιοϊ, θα πρέπει να έχουμε πάντοτε υπ'όψιν μας ότι πρόκειται για ένα κατ'εξοχήν εβραϊκό προάστιο, έναν οικισμό δηλαδή όπου η παρουσία του εβραϊσμού υπήρξε ακμαιότατη καθ'όλη σχεδόν την οθωμανική περίοδο, αλλά και στα νεότερα χρόνια, μέχρι τη δεκαετία του 1950.

Το σημαντικότερο μουσουλμανικό μνημείο του Ορτάκιοϊ βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του χωριού. Πρόκειται για το ιστορικό χαμάμ, που μάλιστα έχει πρόσφατα ανακαινιστεί και αναδειχτεί., έργο του μεγάλου αρχιτέκτονα Σινάν. Σχεδιάστηκε ως διπλό χαμάμ, με αυτόνομα δηλάδή τμήματα για ΄΄αντρες και για γυναίκες. Σώζονται επίσης κάποια εξαίρετα δείγματα οθωμανικών κρηνών, θυμίζονμτάς μας τις αγαθοεργίες των ανθρώπων μιας άλλης εποχής.

Υπάρχουνεπίσης εναπομείναντα γιαλί.

Στην αυγή της τρίτης χριστιανικής χιλιετίας ο επισκέπτης του Ορτάκιοϊ δεν θα συναντήσει φυσικά κανένα ψαροχώρι, αλλά μια προέκταση του αχανούς πολεοδομικού συγκροτήματος της Πόλης. Πίσω από τα σωζόμενα μνημεία θα προσπαθήσει να σχηματίσει τη μορφή της διεθνούς Πόλης που έφυγε πια μαζί με τους ανθρώπους της."

                                                                                                              Θρασύβουλος Παπαστρατής, Γειτονιές του Βοσπόρου