ΖΑΠΠΕΙΟ

Ο μεγάλος ευεργέτης Ευάγγελος Ζάππας, που γεννήθηκε στην Ήπειρο το 1800, αγωνίστηκε για τη μόρφωση των Ελλήνων, δαπανώντας ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας του. Όταν πέθανε το 1865 άφησε εκτελεστή της διαθήκης του τον εξάδελφό του Κωνσταντίνο Ζάππα, ο οποίος το 1875 ίδρυσε το Ζάππειο Παρθεναγωγείο στην Κωνσταντινούπολη. Το χτίσιμο του Ζαππείου στοίχισε 32.000 χρυσές λίρες, τεράστιο ποσό για την εποχή εκείνη και τουλάχιστον τριπλάσιο από το κόστος κατασκευής των άλλων μεγάλων ελληνικών σχολείων της Πόλης. Λίγο πριν πεθάνει ο Κωνσταντίνος Ζάππας, το 1893, κατοχύρωσε οικονομικά το δημιούργημά του με ειδική διαθήκη, για να εξασφαλιστεί η μελλοντική λειτουργία του. Από τότε μέχρι σήμερα, επί 136 ολόκληρα χρόνια, λειτουργεί στο Πέραν της Κωνσταντινούπολης η μεγαλειώδης αυτή κοιτίδα ελληνικής παιδείας, σε ένα κτήριο χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από ένα παλάτι.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ 

Το Ζάππειο θεωρείται σχολείο ισότιμο του Αρσακείου και σε αυτό φοιτούσαν μόνο κορίτσια έως το έτος 2000, όταν λόγω έλλειψης μαθητριών αναγκάστηκε να γίνει μικτό σχολείο. Για πρώτη φορά λειτούργησε το 1875 σε ενοικιαζόμενο παλαιό κτήριο και από το 1885 στεγάστηκε στο σημερινό ιδιόκτητο κτήριο κοντά στην Πλατεία Ταξίμ, δίπλα στον ναό της Αγίας Τριάδας. Ήταν ένα παλάτι εξοπλισμένο με εποπτικά μέσα και πιάνα από το Παρίσι, που ακόμα και σήμερα, σχεδόν ενάμισι αιώνα μετά

ΤΟ ΚΤΗΡΙΟ 

Το μεγαλοπρεπές και επιβλητικό νεοκλασικό κτήριο του Σχολείου, είναι τετραώροφο. Στους ορόφους αυτούς (1.000 τ. μ. έκαστος) υπάρχουν 5 κλειστοί χώροι γυμναστικής, 3 χώροι αθλητισμού, αίθουσες διδασκαλίας, γραφεία για τους καθηγητές και για τους σχολάρχες των δύο βαθμίδων, αίθουσα δεξιώσεων, θεατρική αίθουσα, αίθουσα για σκάκι και πνευματικά παιχνίδια, βοηθητικοί χώροι κ. λ. π..  Οι χώροι του σχολείου είναι ευρύχωροι και ευπρεπείς. Στο ισόγειο υπάρχουν τα γραφεία των καθηγητών και των διευθυντών και το θυρωρείο – φυλάκιο.

Φοίβη Αλεξιάδη, Δήμητρα Τριανταφυλλίδου

"Το Ζάππειο είναι εένα σχολείο όπου έχουν φοιτήσει πολλoi Ρωμιοί μαθητές και κυρίως μαθήτριες. Είναι ένα τετραώροφο κτίριο. Μεταξύ άλλων  διαθέτει 5 χώρους γυμναστικής και 3 χώρους αθλητικούς.  Στο υπόγειο βρίσκονται ται γραφεία για τους καθηγητές και των διευθυντών. Είναι γνωστό  και ως "παρθεναγωγείο της Πόλης".

                                                                                                                                                                                         Δώρα Πατέλη

''Και σχολείο δεν πήγα στο Ζάππειο αλλά στις καλόγριες,στη Νοτρ Νταμ ντε Σιον.''

 ''Παλιά,πολύ παλιά'' Πέτρος Μάρκαρης,                                                   

 Δήμητρα Τριανταφυλλίδου

" Επί Σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Χαν του Β', Κωνσταντίνου Ζάππα χορηγούντος, Οικονόμου αρχιτεκτονούντος, ανηγέρθη το Ζάππειον τούτο Παρθεναγωγείον εν έτει σωτηρίω ΧΨΚΩ΄(1875)". Με αυτές τις λιτές πληροφορίες καλωσόριζε τον επισκέπτη η εντοιχισμένη πλάκα στο δεξιό παραστάτη της κεντρικής πύλης του Ζαππείου, ενός από τα πιο σημαντικά εκπαιδευτήρια της Κωνσταντινούπολης.

     Η επιγραφή ξηλώθηκε από το σχολείο το 1955, με τις λεηλασίες. Τότε γκρεμίστηκε και το κομψό άγαλμα του ιδρυτή του, Κωνσταντίνου Ζάππα, το οποίο για περισσότερο από μισόν αιώνα δέσποζε στο κεφαλόσκαλο της κεντρικής σάλας του πρώτου πατώματος. Στη θέση του θρονιάστηκε η μακάβρια χαλκόχρωμη προτομή του "αρχηγού" Κεμάλ Ατατούρκ, σύμβολο εξουσίας και κατάκτησης των τελευταίων Ελληνορθόδοξων ραγιάδων του τουρκικού κράτους.

     Το Ζαππειο ιδρύθηκε και άρχισε να λειτουργεί στο τελευταίο τέταρτο του περασμένου αιώνα, εποχή της μεγάλης κοινωνικής και οικονομικής ακμής του ελληνικού στοιχείου της Πόλης. Το οικοδόμημα χτίστηκε στην καρδιά της νέας Σταμπούλ, στη διασταύρωση της λεωφόρου Σιρά Σερβιλέρ και του Μεσελίκ σοκάκ, δίπλα στο μεγαλόπρεπο ορθόδοξο ναό της Αγίας Τριάδας του Πέραν, σε εξαιρετικά προνομιούχα θέση, που αφήνει ελεύθερο το μάτι του περαστικού να καμαρώσει το άλλοτε κατάλευκο - σήμερα γκριζαρισμένο από τα ντουμάνια - σεμνό παλάτι, από διάφορα σημεία της μεγάλης κεντρικής πλατείας του Τακσίμ.

     Γεροθεμελιωμένο και γεροχτισμένο, πολυώροφο και πολυγωνικό, με φαρδιά παράθυρα προς όλες τις κατευθύνσεις - από τις ταράτσες του τελευταίου ορόφου ατενίζει κάτι ωραία και γραφικά κομμάτια της Πόλης, από τον Βόσπορο μέχρι τον Κεράτιο Κόλπο - επιβάλλεται με τον όγκο και τη σοβαρότητά του σε όλη τη γύρω περιοχή. Οι εσωτερικοί χώροι, ψηλοτάβανοι και κομψοί, υποβάλλουν με τις άνετες διαστάσεις και την πλούσια διακόσμησή τους μια αίσθηση γνήσιου αρχοντικού γούστου...

      Στον τέταρτο όροφο αντικρίζει κανείς πενιχρά και θλιβερά επιβιώματα της άλλοτε ανθηρής ζωής: σκοροφαγωμένα στρώματα, σκουριασμένα κρεβάτια, στραπατσαρισμένες πολυθρόνες, όλα τα υλικά που εξυπηρετούσαν τις μαθήτριες, όσο ο προτελευταίος όροφος χρησιμοποιούνταν ως κοιτώνας των εσωτερικών.

     Στον πέμπτο όροφο - πρώην ιματιοφυλάκιο και ιματιοθήκη - νομίζεις ότι παρακολουθείς απίστευτη ταινία φρίκης: τα πατώματα τρίζουν, τα υπέροχα ακροκέραμα της σκεπής (ειδική παραγγελία από τη Μασσαλία) κείτονται τσακισμένα, οι στέγες στάζουν, τα ντουβάρια μουσκεύουν από τη βαριά υγρασία του χειμώνα, από τα σπασμένα πορτοπαράθυρα μπαινοβγαίνουν οι ατίθασοι γλάροι της Κωνσταντινούπολης, αυτά τα πανέμορφα λευκά πουλιά που έμαθαν πια να ζουν όχι στους όρμους και στους θαλασσοπόταμους αλλά μέσα στους σκουπιδότοπους και στις σκεπές των μεγάρων αυτής της συναρπαστικής θηριούπολης.

      Μέσα σε μια μουχλιασμένη αίθουσα του τελευταίου ορόφου καρτερούν τον τιμητή και το σωτήρα τους τα φυλακισμένα λείψανα της περιόδου της ακμής: ένα τσουβάλι με τα μαχαιροπήρουνα, με τα οποία γευμάτιζαν οι οικότροφες, πορσελάνινα σερβίτσια με τη σφραγίδα του μεγάλου Ζ, του συμβόλου του Ζαππείου, πολύτιμα βιβλία μουσικής, τα συντρίμματα από το άγαλμα του Κωνσταντίνου Ζάππα, παλιές ξυλόγλυπτες ανθοστήλες, μισοσαπισμένοι πίνακες που απεικονίζουν πορτρέτα επιφανών Ρωμιών, κομψά κοστούμια και φορέματα εποχής, απομεινάρια από τις λαμπρές παραστάσεις θεάτρου, που οργάνωναν και παρουσίαζαν οι Ζαππίδες ήδη πριν από τις αρχές του αιώνα μας.

      Ας βρουν τους τρόπους οι πολιτικοί και οι διπλωμάτες μας, οι μερακλήδες και ευσυνείδητοι Έλληνες και Ρωμιοί, το Προξενείο και το Πατριαρχείο, οι ιδρυτές και οι σύλλογοι του Ζαππείου, οι παράγοντες της ομογένειας, οι λόγιοι και οι εκπαιδευτικοί αλλά και οι φωτισμένοι Τούρκοι, εκείνοι που σέβονται τις πνευματικές παραδόσεις της Πόλης, ας ενοχληθούν κι ας βρουν τους τρόπους να συντηρήσουν και να καλλωπίσουν το μέγαρο, να το πλουτίσουν με έμψυχο υλικό, να ξαναζωντανέψουν την πνευματική ζωή του Ζαππείου, να προλάβουν τουλάχιστον να γλιτώσουν ό,τι έχει απομείνει ζωντανό. Ας μελετήσουμε κι ας διατηρήσουμε, όσο μπορούμε περήφανα, τα στερνά επιβιώματα του ρωμαίικου πολιτισμού κι ας μην κοιμόμαστε μακάριοι, με τη σιγουριά των άχρηστων μαζοχιστικών δακρύων μας, που συνειδητά αποθηκεύουμε για την ώρα της στάχτης.

                                                              Θωμάς Κοροβίνης, Το Ζάππειο Παρθεναγωγείο της Πόλης (1995)

Ζάππειο.pptx